Αυτισμος και Λειτουργικοτητα-μερος α΄

της Αναστασίας Σταγιάνου, Παθολόγου Λόγου & Ομιλίας, ΜΑ, ΜSc/CCC-SLP

Μέσα στους στόχους κάθε λογοθεραπευτικού προγράμματος είναι η διεύρυνση του γνωστικού επιπέδου του παιδιού, η εκμάθηση εννοιών, η κατάκτηση γνώσης: χρώματα, σχήματα, γράμματα, αριθμοί, αντίθετα, κατηγορίες… Οι στόχοι αυτοί είναι σημαντικοί. Συχνά μάλιστα αποτελούν το βασικό αίτημα των γονέων που έρχονται για πρώτη φορά στο Λογοδίκτυο ή των εκπαιδευτικών που παρακολουθούν ένα παιδί. Ωστόσο, πριν από αυτά έρχεται ένας ακόμα πιο σημαντικός στόχος, ο πρωταρχικός στόχος κάθε προγράμματος παρέμβασης: η λειτουργικότητα. Ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά που βρίσκονται στο Φάσμα του Αυτισμού.

Τι σημαίνει “λειτουργικότητα” και ποιες θεωρούνται “λειτουργικές δεξιότητες”;

Λειτουργικές θεωρούνται όσες δεξιότητες είναι απαραίτητες για την καθημερινή μας διαβίωση και επηρεάζουν το επίπεδο ζωής μας. Η λειτουργικότητα στην θεραπευτική παρέμβαση συνδέεται με την πρακτικότητα, δηλαδή με το κατά πόσον όσα δουλεύουμε με το παιδί είναι εφαρμόσιμα στην καθημερινότητά του και άρα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει άμεσα για να βελτιώσει κάποιες πτυχές της.

Οι πιο βασικοί τομείς λειτουργικών δεξιοτήτων είναι οι εξής:

• Επικοινωνία: ο τρόπος να κάνει το παιδί γνωστές τις ανάγκες και τις επιθυμίες του με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο (λέξεις, εικόνες, χειρομορφές κ.λπ.).
• Επιλογή: η δεξιότητα να διαλέγει το παιδί τι θέλει, π.χ. ένα αντικείμενο ή μια δραστηριότητα, και να αρνείται ό,τι δεν θέλει.
• Ασφάλεια: η γνώση του πώς θα παραμείνει το παιδί ασφαλές σε μια επικίνδυνη κατάσταση, π.χ. πώς θα διασχίσει έναν δρόμο, τι πρέπει κάνει σε περίπτωση σεισμού, πώς θα αντιδράσει αν του μιλήσει ένας άγνωστος.
• Αυτοφροντίδα: η δεξιότητα του να φροντίζει το παιδί μόνο του τον εαυτό του, π.χ. να πηγαίνει στην τουαλέτα, να κάνει μπάνιο, να τρώει αυτόνομα.

Λογοθεραπευτική Στοχοθεσία

Όταν θέτουμε τους λογοθεραπευτικούς στόχους για ένα παιδί στο Λογοδίκτυο, έχουμε πάντα κατά νου τη λειτουργικότητα. Ξεχωρίζουμε τους στόχους μας σε απαραίτητους και απλά χρήσιμους και φροντίζουμε οι πρώτοι να έχουν μεγαλύτερο βάρος από τους δεύτερους στο πρόγραμμά μας. Φροντίζουμε επίσης οι στόχοι μας να είναι απολύτως εξατομικευμένοι και προσαρμοσμένοι στο συγκεκριμένο παιδί και τις ανάγκες του. Ας δούμε παρακάτω μερικά παραδείγματα λειτουργικής λογοθεραπευτικής παρέμβασης.

Εκμάθηση λειτουργικών εννοιών-εικόνων

Ξέρουμε ότι τα παιδιά με αυτισμό συχνά επωφελούνται σημαντικά από την εκμάθηση οπτικοποιημένου λεξιλογίου, δηλαδή λέξεων-εννοιών που μαθαίνει ένα παιδί να αναγνωρίζει και να χρησιμοποιεί μέσα από εικόνες, φωτογραφίες, σκίτσα ή σύμβολα. Στον στόχο μας αυτό θα μπορούσαμε να έχουμε λέξεις-εικόνες όπως:

 ή      αλλά και     .

Ποιες όμως από αυτές τις εικόνες είναι απλά χρήσιμες και ποιες είναι πραγματικά απαραίτητες και άρα πιο λειτουργικές; Εξαρτάται απόλυτα από το παιδί! Η εκμάθηση των πρώτων εικόνων μπορεί να αποτελεί στόχο απαραίτητο για ένα παιδί που αγαπά πολύ τα κατοικίδια ή που έχει δικά του κατοικίδια. Η εκμάθηση των δεύτερων μπορεί να αποτελεί απαραίτητο στόχο για ένα παιδί με μεγάλες διατροφικές ιδιαιτερότητες. Αντίστοιχα, τα μπλε σύμβολα για τις τουαλέτες μπορεί να είναι απαραίτητα για έναν έφηβο, αλλά όχι για ένα παιδί 3 ετών που πάει πάντα με τον γονέα στην τουαλέτα.

Διαβάστε περισσότερα συγκεκριμένα παραδείγματα λειτουργικής παρέμβασης στο δεύτερο μέρος του άρθρου μας ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ-ΜΕΡΟΣ Β’

Θέλετε να μάθετε ακόμα περισσότερα;

Έχετε περισσότερες απορίες σχετικές με τον αυτισμό και τον στόχο της λειτουργικότητας; Επισκεφθείτε τη σελίδα μας www.logodiktyo.gr ή ελάτε στο Λογοδίκτυο να μας γνωρίσετε από κοντά και να απαντήσουμε κάθε σας ερώτηση. Καλέστε στο 210-4818160 και κλείστε το ραντεβού σας σήμερα!